Deniz TaşımacılığıDeniz

Deniz TaşımacılığıDeniz Taşımacılığı, denizyoluyla yük ve yolcu taşınması anlamına gelir; genellikle bü­tün ticaret gemilerini kapsar. Günümüzde yük taşımacılığının üçte biri denizyoluyla ya­pılmaktadır.17. yüzyıla kadar, birçok mal yalnızca de­nizyoluyla taşınıyordu. Sanayi Devrimi (bak. Sanayi Devrimi) ile birlikte üretim teknikleri hızla geliştiği için dünya pazarlarına yönelik üretime başlandı. Bu da büyük gemilerin ya­t/s Navy pumasını gerektirdi. Ticaret filoları genişletil­di. Et ve meyve gibi malların bozulmadan ta­şınabileceği özel soğutucu bölmeleri olan yeni tür gemiler yapıldı.Günümüzde gemiler bazen yük, bazen yol­cu, bazen de hem yolcu, hem de yük taşıyabi­lecek biçimde tasarlanmaktadır. İki çeşit yük gemisi vardır: Tankerler ve kuru yük taşıyan gemiler. Çok büyük olan tankerler petrol ve sıvılaştırılmış doğal gaz gibi sıvı yükler taşır. Tankerlerin birçok deposu vardır. Kuru yük taşıyıcı gemilerse tahıl, kömür, demir, tuğla gibi mallan taşır.Yük taşımaya elverişli, konteyner adı verilen büyük metal kasaların yüklendiği gemilerle yapılan deniz taşımacılığı 1951'de başladı. Günümüzde her çeşit yük bu yöntemle kolay­lıkla taşınabilmektedir. Taşınacak yükler me­tal kasalara yerleştirilir. Kara ya da demiryo­luyla limana taşınan yükler, özel olarak bu amaçla yapılmış gemilere yüklenir. 1968'de bu yöntemle yük taşıyan üç gemi varken, 1980'lerde bu sayı 300'ü aşmıştır. Bu gemile­rin çoğu deniz taşımacılığında kullanılan ilk deniz gemilerinin iki katı büyüklüğündedir. Yük taşıyan kamyonları da bir limandan öbü­rüne "ro-ro" gemileri taşır.Limana yaklaşamayacak kadar büyük açık deniz gemileri için depolama gemileri ve yüzer vapur iskeleleri gibi modern liman kolaylıkları vardır.Yük gemileri genellikle belirli sayıda yolcu da taşır, ama günümüzde yolcu taşımacılığı daha çok, kısa mesafelerde feribotlar, uzun yolda ise lüks yolcu gemileriyle yapılmaktadır.Deniz taşımacılığı sanayisinin durumu dün­ya ticaretinin durumuna çok yakından bağlı­dır. Ticaretin iyi olduğu dönemlerde, gemiler­le taşınan yük miktarı ve kârlılık oranı artar.Bir ülkenin bayrağı altında dolaşan bütün ticaret gemileri o ülkenin deniz ticaret filosu­nu oluşturur. Bir geminin ABD bayrağı altın­da dolaşma hakkına sahip olabilmesi için ABD hükümetinin belli yasa ve kurallarına uyması gerekir. Bu yasaların amacı denizde güvenliği sağlamaktır.Dünyanın en büyük ticaret filoları Liberya, Yunanistan, Japonya, Panama, Norveç, ABD, İngiltere, SSCB, Fransa ve İtalya bay­rakları altında deniz taşımacılığı yapar. Li­berya, gemi sahiplerinden az vergi alan ve bu­na benzer kolaylıklar sağlayan ülkelerin ba­şında gelir. Dünyanın tonaj bakımından en büyük ticaret filosu Liberya'nın, ikincisiyse Panama'nındır.Deniz ticaret filosu birkaç yüz ton yük taşıyan küçük kıyı gemilerinden, dev tanker­lere; küçük feribotlardan büyük yolcu gemile­rine kadar uzanan değişik gemileri içerir. Bir geminin büyüklüğü ya da alabileceği yük miktarı tonajı ile ölçülür. Tonaj sözcüğü İngilizce'de "tun" adı verilen büyük şarap fıçılarının denizyoluyla taşınan başlıca ürün olduğu dönemlerden kalmıştır. Groston bir geminin kullanılan bölümlerinin ton birimi olarak karşılığıdır. Bir groston 2,8 nv"e eşittir.Bir ticaret gemisinde kaptanın dışında gü­verte subayı, çarkçı ve telsizci vardır. Gemi mürettebatı güverte tayfası, makinistler, aş­çılar ve kamarotlardan oluşur. Büyük yolcu gemilerinde gemi mürettebatının yanı sıra doktor, muhasebeci, berber, müzisyenler, mutfak ve satış görevlileri vardır.Gemiyi kaptan yönetir. Kaptan gemideki herkesten ve her şeyden sorumludur. Kapta­na bağlı olarak çalışan belli sayıda güverte subayı vardır. Güverte subaylarının en kı­demlisine birinci süvari denir. Güverte subay­ları kaptana karşı geminin seyir ve güvenliğin­den sorumludurlar.Çarkçıbaşı gemideki bütün makine ve do­natımın işletilmesi ve bakımını denetler. Ge­minin makine ve donatımı, geminin hareketi­ni sağlayan ana makineleri, inamoları, vinçleri, pompaları, gemi­nin soğutma, havalandırma, ısıtma ve aydın­ına latma donanımlarını içerir. Geminin telsiz ve radar donanımı telsizciler tarafından denetle­nir. Telsizci radyo aracılığıyla mesaj gönderip alarak öbür gemilerle haber­leşmeyi sağlar.Denizdeyken geminin köprüsünde her za­man en az bir güverte subayı, makine daire­sinde de bir çarkçı bulunur. Gemi mürettebatı vardiyalı olarak çalışır. Yani 24 saatlik süre içinde her an bir ekip iş başındadır. Dümenci geminin belli bir yol izlemesini sağlar; açık sularda bu görev özel bir pusula ve bilgisayara bağlı otomatik seyir sistemlerince sağlanır.Birinci süvari geminin bakım ve düzenin­den sorumludur. İkinci süvari pusulalar, de­niz haritaları, radar ve sonar (suyun derinliği­ni saptayan araç) gibi araçların bakımlı ve işler durumda tutulmasından sorumludur.Denizcilik okullarının güverte ve makine bölümü öğrencileri stajyer olarak gemicilik şirketlerine bağlı gemilerde konularıyla ilgili eğitim görürler. Güverte tayfası olarak işe başlayan stajyer, gemiciliğin çeşitli aşamala­rından geçtikten sonra önce güverte çavuşu olur; daha sonra da güverte subayı olabilir.Sosyalist ülkeler dışında, çoğu ülkede deniz ticaret filosundaki gemiler özel şirketlerindir. Ticaret gemileri savaş sırasında, kendi hükü­metlerinin koyduğu kurallara ek olarak, sa­vaştaki bütün ülkelerin denizcilik yasalarına da uymak zorundadır.